كنترل ديابت، خدمتی ديگر در مسير زندگی سالم و فعال مردم

كنترل ديابت، خدمتی ديگر در مسير زندگی سالم و فعال مردم

فرمت: pdf  تعداد صفحات:72

ديابت يك بيماری جدی و يك اختلال در سوخت و ساز بدن است كه در آن يا انسولين به مقدار كافی در بدن وجود ندارد و يا انسولين موجود قادر نيست وظيفه خود را به درستی انجام دهد؛ درنتيجه به علت وجود مقاومت در برابر آن قند خون بالا ميرود.
بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز اختلال در سيستم قلب وعروق،كليه ها چشمها و سلسله اعصاب ميشود.
بيش از نود درصد مبتلايان به انواع ديابت را ديابت نوع دو تشكيل می دهد و تمامی افراد بالای 40 سال در معرض بروز ديابت نوع دو هستند.
كنترل ديابت و مراقبت خوب از بيماری، احتمال ابتلا به عوارض ناشی از بيماری ديابت را كاهش می دهد. شواهد نشان ميدهدكه آموزش درباره ديابت، اصل اساسی در كنترل وكاهش عوارض اين بيماری است وآموزش رژيم غذايی، فعاليت جسمانی روزانه، اقدام برای درمان به موقع و ارائه يك برنامه مراقبتی منظم برای همه؛ به ويژه افراد در معرض خطر و مبتلا بسيار مهم است.
نظر به اهميت برنامه در نظام مراقبت و نظام سلامت كشور نقش اعضای تيم سلامت در پيشگيری و كنترل ديابت انكارناپذير بوده و سرمایه گذاری و پشتيبانی برنامه های توانمندسازی تيم های سلامت حائز اهميت و اولويت است. در اين راستا انتقال دانش و توسعه رفتارهای مناسب در خانواده ها اقدامی بنيادين است كه با مشاركت داوطلبان سلامت محقق ميگردد.
اين گروه در صورت برنامه ريزی و آموزش مناسب ميتوانند به عنوان “بازوی اجرايی توانمند، و عضو مؤثرتيم سلامت” در آموزش زندگی سالم و فعال به مردم و بيماران تلاش كنند. همچنين به دليل مقبوليت و محبوبيت در بين خانواده ها قادرهستند اين باور را تقويت كنند كه در سلامتی افراد، هيچكس بيشتر از خودشان سهم ندارد.
داوطلبان سلامت به خوبی از عهده آموزش تغذيه درست و سالم، فعاليت های بدنی و كنترل قند خون، كلسترول، فشار خون و كنترل و خودداری از مصرف دخانيات برمی آيند و به خوبی قادرند با ياد دادن پيشگيری از عوارض ديابت و در خواست به موقع كمك از تيم درمانی، مثبت انديشی را در بين بيماران ترويج كنند. اين شماره مجله با توجه به اهميت ديابت به اين بيماری اختصاص يافت تا در كنار بسته آموزشی مختصر در اين رابطه،بهانه ای برای معرفی مجدد خدمتگزاران صادق عرصه سلامت و قددرانی از فعالان فهيم وايثارگر نظام سلامت گردد.

واقعیت هایی در مورد دیابت

بيماری ديابت به زبان ساده يعنی، اختلال سوخت وساز موادقندی در بدن. اين اختلال به دليل عدم ترشح و يا ناكافی بودن ترشح انسولين ايجاد ميشود؛در نتيجه ميزان قند خون بالا ميرود. ديابت انواعی دارد كه شامل ديابت نوع يك؛ ديابت نوع دو؛ ديابت بارداری و ساير انواع ديابت است. برای آشنايی بيشتردر ذيل به طور خلاصه انواع ديابت را معرفی ميكنيم.

️︋︀ديابت نوع يك

اين نوع ديابت به علت از بين رفتن كامل سلولهای سازنده انسولين در بدن ايجاد ميشود، درنتيجه ترشح انسولين متوقف شده و يا بسيار كم ميشود. شروع بيماری در ديابت نوع يك، به علت نبود انسولين با نشانه هايی همراه است و معمولاً ناگهانی و پر سرو صداست. بايد بدانيد كه انسولين مانند يك كليد عمل ميكند و درب سلولها را باز ميكند تا مواد غذايی وارد سلولها شوند. در صورت عدم وجود انسولين موادقندی در خون باقی مانده و نمی توانند مورد استفاده سلولها قرار گيرند؛ به همين دليل قند خون بالا ميرود و بيمار دچار علائمی مثل پُرنوشی [تمايل بيش از حد به نوشيدن مايعات] پُرخوری وپُر ادراری ميشود.

از آنجاكه بدون وجود انسولين، قند موجود درخون نميتواند مورد استفاده سلولها قرار بگيرد بيماران مبتلا به ديابت نوع يك معمولاً احساس بی حالی و خستگی ميكنند و درمراجعه به پزشك ميگويند كه عليرغم اشتهای زياد و پر خوری،طی چند هفته اخير به طور ناگهانی، دچار كاهش وزن شده اند.ديابت نوع يك بيشتر در كودكان، نوجوانان و بالغين جوان ديده ميشود اما، اين امكان وجود دارد كه هر فردی ودر هر سنی به ديابت نوع اول مبتلا شود.

ديابت نوع دو

اين نوع ديابت بيشتر در افراد بالغ و بعد از 30 سالگی اتفاق می افتد.مبتلايان به ديابت نوع دو عمدتاً چاق هستند و سابقه ابتلابه ديابت در اقوام آنها وجود دارد.
در ديابت نوع دو، سلولهای سازنده هنوز ميتوانند تا حدی انسولين ترشح كنند؛اما يا مقدار آن كافی نيست و يا انسولين موجود، نميتواند وظيفه خود را به درستی انجام دهد و درواقع نوعی مقاومت نسبت به انسولين وجود دارد. از آنجاكه در اين نوع ديابت هنوز مقداری انسولين ترشح ميشود علائم واضح و مشخصی ممكن است وجود نداشته باشد به طوريكه، بيش از نيمی از بيماران؛ حتی متوجه بالا رفتن قند خون خود نميشوند. در ديابت نوع دو ممكن است در ابتدا نيازی به تزريق انسولين وجود نداشته باشد؛ لذا در گذشته به اين نوع ديابت، غيروابسته به انسولين می گفتند.

بی سرو صدا؛ امامخرب

ديابت نوع دو يك بيماری پيش رونده است كه بسيارآرام و خاموش پيشرفت می كند و ممكن است تا سالها هيچگونه علامتی نداشته باشد؛ اين در حالی است كه قندخون بالا است و بر همه قسمت های بدن تأثير بسيار بدی دارد. بيشتر بيماران معمولاً، به صورت اتفاقی و يا زمانی متوجه بيماری خود ميشوند كه يكی از عوارض دير رس بيماری بروز كرده است. در واقع آنچه بيمار را مجبور به مراجعه به پزشك می كند يكی از عوارض قلبی،كليوی، چشمی و يا زخم شدن اندام هاست كه به علت بالا بودن قند خون به مدت طولانی ايجاد شده است. به همين دليل توصيه ميشود همه افراد از سن سی سالگی، آزمايشات مربوط به قند خون را انجام دهند تا به محض ابتلا به ديابت، متوجه بيماری خود شده و از تأثيرات مخرب قند خون بالا بر قسمت های مختلف بدن جلوگيری كنند.

ديابت بارداری

ديابت بارداری به هر گونه اختلال سوخت و ساز مواد قندى گفته ميشودكه براى اولين بار در زمان باردارى اتفاق بيفتد و يا در طى باردارى تشخيص داده شود؛ بنابراين ممكن است خانمى در گذشته دچار بيمارى ديابت تشخيص داده نشده باشد و براى اولين بار در زمان باردارى متوجه وجود آن گردد. در بيشتر موارد،ديابت زمان باردارى بعد از زايمان ناپديد می شود؛ اما ممكن است بعدها مجدداً فرد به آن مبتلا گردد؛ بنابراين خانم هايى كه سابقه ديابت باردارى دارند بيشتر از افراد عادى جامعه در معرض خطر ابتلا به ديابت قندى هستند. با توجه به اينكه بالا بودن قندخون در دوران باردارى می تواند با عوارض متعدد براى جنين و مادرتوأم باشد توصيه می شود كه تمام خانم هاى باردار در اولين ويزيت از نظر وجود عوامل خطر زا براى ابتلا به ديابت مورد ارزيابى قرارگيرند و در صورت نداشتن بيمارى ديابت بين هفته 24 الی 28 باردارى تست تحمل گلوكزرا كه توسط پزشك معالج آنها توصيه می شود انجام دهند.

ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

راهنمای بالینی تریاژ استارت

راهنمای بالینی تریاژ استارت

فرمت: pdf  تعداد صفحات:43

تریاژ

• تریاژ یکی از مهمترین مفاهیم در اورژانس است که از کلمه فرانسوی trier به معنی دسته بندی گرفته شده است. در عمل این واژه به معنای دسته بندی بیماران و مصدومین و تعیین اولویت رسیدگی به آنان است.
• تریاژ یک روش کلی برای تقسیم بندی بیماران بر اساس فوریت نیاز به درمان است .
• در هر سیستمی که تعداد بیماران و شدت آسیب زیاد بوده و منابع انسانی (پزشک و تکنسین) کم باشد، تریاژ کمک شایانی در ارائه خدمات می کند وبدون آن اقدامات ، ناموثر و بیهوده بوده و منجر به اتلاف وقت می گردد.
• در حقیقت تریاژ این امکان را ایجاد می کند که موثرترین خدمات به بیشترین افراد در کمترین زمان ممکن داده شود.

تریاژ دربلایا و حوادث غیر مترقبه

• تریاژ در واقع سیستمی است برای دسته بندی بیماران بر اساس شرایط جسمی ایشان جهت تعیین اولویت انجام اقدامات درمانی و یا انتقال به مراکزدرمانی.
• این سیستم اساساً تعیین خواهد کرد :

1. افرادی که جهت حفظ جانشان به مراقبت فوری نیاز دارند.
2. افراد آسیب دیده ای که با وجود تأخیر در انجام مراقبت طبی اورژانس زنده خواهند ماند و آسیب مهمی نخواهند دید.
3. مصدومینی را که به احتمال زیاد حتی اگر اقدام درمانی جهت آن ها صورت بگیرد زنده نمی مانند.

هدف

• با حداقل امکانات، حداکثر خدمات اورژانس را در حداقل زمان ممکن به اکثریت مصدومین ارائه کرد.

نکات مهم

• انجام تریاژ درست و بموقع در صحنه ی حادثه اثری مستقیم بر سایر جنبه های عملکرد دارد.
• تریاژ اولیه در صحنه ی حادثه، (پس از تأیید ایمنی و امنیت محل رخداد حادثه توسط نیروهای آتش نشانی و یا انتظامی و …) می تواند توسط نیروهای اورژانس پیش بیمارستانی صورت پذیرد.
• تریاژ در بلایا نه صد در صد کامل و بدون اشکال است و نه صد در صد عادلانه.
• در تریاژ جایی برای احساسات وتوجه به ویژگی های فردی مصدومین وجود ندارد و تنها نتیجه و کارآیی عملیات از اهمیت برخوردار است.
• دشوارترین تصمیم گیری در مورد مصدومینی است که علیرغم زنده بودن و دریافت تدابیر درمانی امیدی به نجات آنها نیست و با حذف آنها شانس زنده ماندن و نجات دیگران افزایش خواهد یافت .

تریاژ مناسب

استفاده از آن برای پرسنل آسان باشد.نیاز به دسته بندی و ارزیابی با معیارهای پیچیده را نداشته باشد.پیش آگهی بیماران را در حد مطلوبی تعیین کند.

ویژگیهای تریاژ استارت

• رایج ترین سیستم مورد استفاده در ایالات متحده امریکا برای ارزیابی بیمار می باشد.
• در کشور ما این روش استاندارد تریاژ اورژانس پیش بیمارستانی می باشد.
• روش سریع در تریاژ و اولویت بندی بیماران در حوادث پرتلفات می باشد.
• تریاژآسان و قابل یادآوری و درمان سریع می باشد.
• هر بیمار در مدت زمان 60 ثانیه و یا کمتر بررسی و ارزیابی می شود.

تاریخچه

این سیستم در سال 1980 توسط سازمان آتش نشانی Newport Beach و بیمارستان Hong در کالیفرنیا به وجود آمد.توسعه و طراحی الگوریتم تریاژ استارت، اولین بار سال 1980 در نیویورك بیمارستان هوگ انجام شد.

4دسته اصلی تقسیم بیماران و مصدومین در تریاژ

1. گروه متوفیان(سیاه):Deceased
2. گروه فوری(قرمز):Immediate
3. گروه تأخیری(زرد):Delayed
4. گروه سرپایی(سبز):walking wounded

گروه متوفیان(سیاه)Deceased

موارد فوت شده و یا بیماران در حال مرگ که ضایعات بسیاری شدیدی داشته و شانس بسیار کمی برای بقا دارند.
مثال: مصدومی که آسیبهای مغایر با حیات دارد مانند متلاشی شدن سرمصدومی که تنفس ندارد وبا دادن پوزیشن راه هوایی ، تنفس پیدا نمی کند.

گروه فوری(قرمز)Immediate

بیماران اورژانسی که ضایعات مخاطره آمیز داشته و بدون اقدام درمانی سریع در کمتر از1_2ساعت جان خود را از دست می دهند یا دچار عوارض شدید و یا ماندگار می شوند.
مثال: مصدومی که تنفس ندارد و با پوزیشن تنفس پیدا می کند،
مصدوم با تنفس بیش از 30 با در دقیقه(تاکی پنه)
مصدومی که که تنفس دارد اما نبض رادیال ندارد
مصدومی که نبض و تنفس دارد اما فرامین ساده را اجرا نمی کند

گروه تأخیری(زرد)Delayed

مصدومینی که با اینکه جراحت داشته و نیاز به مداخله درمانی و بستری شدن دارند اما بدون درمان احتمالابیش از 2 ساعت دوام خواهند آورد و احتمالا دچار عوارض ماندگارنخواهند شد.
مثال: مصدوم با بریدگی عمیق که خونریزی با پانسمان فشاری کنترل شده وفرامین ساده را اطاعت می کند.
فرامین ساده مانند: دست راستت را بالا بیاور، چشمانت را ببند و….

گروه سرپایی(سبز)walking wounded

شامل افرادی می باشند که احتمالاٌ نه جانشان به خطر می افتد ونه دچار عوارض ناشی از آسیب می شوند ونیاز به درمان اورژانسی ندارند. این گروه شامل افرادی است که قادر به راه رفتن می باشند.
مثال: خراشیدگی ها، کوفتگی ها و بریدگی های جزیی و….

معیارهای تریاژ

1. توانایی راه رفتن
2. تنفس بیشتر یا کمتر از 30 بار در دقیقه
3. نبض رادیال وپرشدن مجدد مویرگها کمتر یا بیشتر از 2 ثانیه
4. بررسی عملکرد مغزی (تعیین توانایی یا عدم توانایی فرد در اجرای دستورات)

تنفس

اگر تنفس وجود ندارد: وضعیت راه هوایی را بررسی و باز نمایید.

• هنوز تنفسی وجود ندارد؟سیاه Deceased
• تنفس برقرار شد؟ قرمز Immediate

اگر در حال حاضر تنفس دارد:

• بالاتر از 30 تنفس در دقیقه ؟ قرمز Immediate
• زیر 30 تنفس در دقیقه؟ بررسی گردش خون P

نکته:

ریت تنفس را فقط در افراد مشکوك بررسی نمایید.
اگر هر یک تنفس بیش از 2 ثانیه طول می کشد تنفس زیر 30 تا است.
اگرکمتر از 2 ثانیه طول می کشد تنفس بالای 30 تا است.

بررسی گردش خون

اگر نبض رادیال ندارد یا پر شدگی مویرگ ها بیشتر از 2 ثانیه طول می کشد: قرمز Immediate
اگر نبض رادیال دارد یا پر شدگی مویرگ ها کمتر یا مساوی 2 ثانیه طول می کشد: بررسی عملکرد مغزی M

بررسی عملکرد مغزی

آیا می تواند فرامین ساده را انجام دهد (نا آگاه می باشد یا تغییری درهوشیاری دارد)؟ قرمز Immediate
آیا می تواند فرامین ساده را اجرا می دهد؟زرد Delayed

تنها اقدامات درمانی در طول تریاژ استارت

• باز کردن راه هوایی
• کنترل خونریزی با اعمال فشار مستقیم

ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

درمان بیماری ھای ھموروئید، فیستول، سینوس

درمان بیماری ھای ھموروئید، فیستول، سینوس

فرمت: pdf  تعداد صفحات:13

با گذر جوامع بشری از شکل سنتی به فرم پیشرفته و صنعتی و به تبع آن تغییر درمشاغل به سمت کارھای نشسته و تغییر در عادات غذایی و مصرف غذاھای کم فیبرو پر روغن منجر به بروز بیماری ھای گوارشی به خصوص یبوست و به دنبال آن بیماری ھای زیر می گردد …

نکات کلی راجع به بیماریھای مقعد:

برطبق بررسی ھای به عمل آمده در مراجعین به مطب که طی یک دوره ٧ساله انجام شده است افراد با ھر درجه از تحصیلات معمولا دچار ھر مشکلی در ناحیه آنال واطراف آن میشوند و به غلط از آن بعنوان ھموروئید یا بواسیر یاد می کنند در حالیکه اکثریت غریب به اتفاق آنان دچار مشکلات دیگر علی الخصوص شقاق(فیشر) می باشند( ٩٠ %موارد مراجعین به مطب دچار شقاق می باشند و اکثرا با درد و به میزان کمتری با درد و خونریزی مراجعه میکنند) بنابراین توصیه میشود دچار ھر علامتی درنشیمنگاه ھستید حتما قسمت فیشر یا شقاق را مطالعه نمائید.
واقعیت بعدی آماری حکایت از خود درمانی ویا توصیه درمانی ازطریق اطرافیان می باشد بطوریکه اکثرا قبل از مراجعه به پزشک یک یا چنددوره از پماد و قرص به توصیه اطرافیان و از داروخانه تھیه و استفاده می کنند که نه تنھا موثر نبوده بلکه منجر به و باعث پیشرفت بیماری می گردد.

اما چه مسائلی منجر به مراجعه تاخیری ودیرھنگام افراد به پزشک می گردد:

اولین مسئله شرم و حیا در بیان بیماریھای این ناحیه می باشد که علت آن پوشیده بودن ناحیه است واکثرا خجالت در بیان موضوع دارند واقدام به خوددرمانی کرده باعث پیشرفت می شوند. دومین مسئله ترس از مراجعه بخاطر شنیدن تجربیات دردناک بعداز جراحی ھای سنتی از بیمارانی است که عمل جراحی کرده اند است.
مسئله سوم اطلاع یافتن از درد و خونریزی بعد از عمل ھای سنتی وانجام پانسمان داخل نشیمنگاه(توپی یا تامپون) است که معمولا بعد از جراحی معمولی انجام میشود.مسئله چھارم نگرانی از بستری شدن در بیمارستان و گرفتن بیھوشی یا بی حسی نخاعی وبدنبال عمل ماندن چند روزه اجباری در منزل و دور افتادن از کار و زندگی وفعالیت روزمره میباشد که در شرایط سخت اقتصادی و کاری امروزه چندان ھم بی جا نمی باشد.

حال سوال این است که لیزر چه نقشی در درمان بیماریھای نشیمنگاه داشته و چه مزایایی نسبت به جراحی سنتی دارد:

1. نیازی به بستری در بیمارستان و گرفتن بیھوشی عمومی یا بی حسی نخاعی که یکی از علل ترس بیماران است نداشته ومتعاقب آن نیازی به استراحت چند روزه درمنزل که از ضروریات جراحی سنتی است را ندارند و از روز بعد از عمل میتوانند به سرکار خود بازگردند زیرا بیمار بیھوشی نگرفته ودرد زیادی بعد از عمل ندارد.
2. نیازی به پانسمان داخلی (توپی یا تامپون)ندارد که معمولا در جراحی سنتی اجباری و خارج کردن آن بسیار دردناک است.
3. عمل معمولا در مطب انجام و بیمار بعد از عمل مرخص ومیتواند بعد از عمل تغذیه معمولی و دفع مدفوع داشته باشد در حالی که در جراحی سنتی اصل برعدم تغذیه حداقل برای ٢۴ ساعت وسپس تغذیه با سوپ برای به تاخیر انداختن دفع برای مدت چند روزمی باشد.
4. درد بعد از عمل با لیزر نسبت به جراحی سنتی بسیارکمتر و میزان خونریزی نیزکمتر است ھمچنین میزان عود کمتر است.
5. انتقال عفونت ھای خطرناک مثل ھپاتیت که در جراحی سنتی محتمل است درعمل با لیزر وجود ندارد.
6. بر خلاف تصور عموم لیزر در ھر مرحله ای حتی مراحل پیشرفته ھموروئید و غیره کارآیی دارد و حتی در مورد بیماران با سن بالا و مشکلات دیابتی-کبدی-کلیوی وبیماران قلبی که داروھای رقیق کننده خون مصرف می کنند قابل انجام است.

عوامل مستعد کننده بیماریھای نشیمنگاه:

گذشته از عوامل ارثی و ژنتیکی مھمترین عامل تغییر در نوع دفع مدفوع بصورت یبوست یا اسھال شدید می باشد که ھر دو این حالت ھا منجر به صدمه به ناحیه آنوس و نھایتا ایجاد بیماری میشود.اما علت یبوست چه میتواند باشد.مھمترین عامل تغییر در شیوه زندگی و رفتن به سمت بی تحرکی است ھمچنین عدم استفاده ازمواد غذایی فیبردار و به جای آن استفاده از غذاھای چرب و سرخ شدنی مثل فست فودھا است.

ھموروئید (بواسیر)Hemorrohid:

به زبان ساده واریس سیاھرگھای (وریدھای ) مخرج را بواسیر یا ھموروئید گویند وواریس اتساع و گشاد شدن و پیچ در پیچ شدن سیاھرگھاست. ھموروئیدھا جزء طبیعی از ساختمان مخرج ھستند و به بسته شدن کامل مخرج در زمان استراحت سیستم اسفنکتری کمک می کنند و درمان تنھا در صورتی ضرورت دارد که این بواسیرھا مشکل ایجاد کرده باشند. خون که محتوای اکسیژن و مواد مغذی است توسط شریانھا(سرخرگھا) به مخرج می رسد وتوسط سیاھرگھا (وریدھا) به قلب بازمی گردد.
جھت گردش خون ھمیشه یکطرفه و در جھت فلش ھا می باشد. اگر به ھردلیلی در سر راه بازگشت خون توسط سیاھرگھا مانعی ایجاد شود به تدریج فشارداخل سیاھرگھا افزایش یافته و این مسئله باعث گشادی سیاھرگھا و پیچ در پیچ شدن آنھا (یعنی واریس وریدھای مخرج که معادل ھموروئید است) می شود. درمخرج دو شبکه وریدی داخلی و خارجی وجود دارد.

شیوع:٥%افراد بالای ٥٠ سال دچار بواسیر ھستند که خوشبختانه فقط ٥%آنھاعلامتدار می شود و در زیر بیست سالگی بسیار کمتر دیده می شود.
علل:شایعترین علت آن یبوست و اسھال طولانی و زور زدن(straining)در موقع دفع مدفوع می باشد. ھر ٣ عامل فوق سبب افزایش فشار داخل شکم شده و مانع بازگشت خون وریدی در مخرج می شوند. ھر عامل دیگری نیز که مانع بازگشت خون ورید بشود می تواند از علل آن باشد.
چاقی (حجم فراوان چربیھای داخل شکم سبب افزایش فشار داخل شکم می شود)
حاملگی (بزرگی رحم سبب افزایش فشار داخل شکم می شود) و نیز بلند کردن اجسام سنگین سبب بواسیر می شود.

ارث نقش قابل توجھی در ایجاد بواسیر ندارد اما چون شیوع آن بالا می باشد می تواند در افراد متعددی از یک خانواده وجود داشته باشد. خاصه این که رژیم غذایی یک خانواده اغلب مشابه است.

سیروز کبد نیز در راه بازگشت خون وریدی مخرج ایجاد مانع کرده و سبب بواسیر می شود.

گاھی با وجود تمام بررسی ھا علت مشخص و واضحی یافت نمی شود در دنیامعمولا افزایش فشار داخلی مخرج سبب بواسیر می شود.

ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

کیسه صفرا و مجاری صفراوی و بیماری های آن

کیسه صفرا و مجاری صفراوی و بیماری های آن

فرمت: pdf  تعداد صفحات:8

کیسه صفرا

کیسه صفرا در زیر لوب چهارم کبد و چسبیده به آن در طرف راست و بالای شکم قرار گرفته است. طول آن درحدود7-8سانتیمتر و حاوی80تا100سانتیمتر مکعب صفرا است. یک لوله باریک به نام مجرای سیستیک،کیسه صفرا را به مجرای اصلی کبد وصل می کند. صفرا که در کبد ساخته شده و در هضم غذا نقش مهمی به عهده دارد توسط مجرای اصلی صفرا یا کلدوك، وارد قسمت اول روده باریک می شود. کیسه صفرا یک مخزن ذخیره برای صفرا نیست. صفرا مرتباً در کبد ساخته می شود. پس از خوردن غذا، کیسه صفرا منقبض شده وصفرا را در داخل روده تخلیه می کند. این انقباض در اثر تحریک هورمونی توسط هورمون کله سیستوکینین است.

صفرا را در داخل روده تخلیه می کند. این انقباض در اثر تحریک هورمونی توسط هورمون کله سیستوکینین است.ترکیب اصلی صفرا را کلسترول، بیلی روبین و نمک های صفراوی تشکیل می دهند. بیلی روبین از آزاد شدن هموگلوبین در گلبول های قرمز منهدم شده بدست می آید. این ماده پس از انتقال به کبد از طریق صفرا دفع می شود. نمک های صفراوی که به وسیله سلول های کبدی از کلسترول ساخته می شوند برای هضم و جذب چربی ها، ویتامین های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری می باشند.

صفرا وارد مجاری صفراوی شده و در نهایت از طریق مجرای مشترك صفرا و پانکراس وارد دوازدهه می شود. در طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه (قسمت فوقانی روده باریک)، با تحریک هورمونی، صفرا وارد دوازدهه می شود.
صفرا حاوی کلسترول و مواد دیگر است، در صورتی که غلظت کلسترول در صفرا بالا برود و یا غلظت بعضی مواد دیگر در صفرا پایین بیاید، کلسترول ممکن است به صورت بلورهای جامد در آید و هسته اولیه یک سنگ صفراوی را تشکیل دهد. این هسته می تواند به تدریج در طول زمان بزرگ شود و به سنگ های درشتی تبدیل گردد ولی اغلب سنگ های صفراوی کوچکتر هستند (غالباً اندازه ارزن) که با این حال اشکالات بیشتری نیز حتی ایجاد می کنند.

افراد بسیاری دچار سنگ کیسه صفرا می شوند. تا مدت ها این سنگ ها مزاحمت هایی ایجاد می کنند و علایمی دارند که بیماران با ناراحتی های معده و روده اشتباه می کنند و نه تنها به درمان نمی پردازند،بلکه دارو و درمان های بی مورد نیز دریافت می کنند. در حالی که بیمار بی خبر است و یا تصور می کند که نیازی به درمان جراحی وجود ندارد، یکی از سنگ های موجود در کیسه صفرا ممکن است در حین انقباضات عادی آن به دهانه کیسه رانده شود و در مجرای کیسه گیر کند، این حالت سبب می شود کیسه صفرا برای تخلیه خودانقباضات شدیدتری پیدا کند که معمولاً بسیار دردناك است. این درد معمولاً در ناحیه بالا و راست شکم و بالای ناف احساس می شود و گاهی به پشت و یا شانه راست نیز سرایت می کند. در مواردی که درد شدید است ممکن است با تهوع و استفراغ همراه باشد. اگر انقباضات کیسه صفرا آرام شود سنگ ممکن است مجدداً به داخل آن افتاده و درد کاملاً از بین برود .چنین حملاتی معمولاً 20 دقیقه تا یک ساعت طول کشیده و قولنج صفراوی نامیده می شود.

این بیماری سالانه میلیون ها نفر را مبتلا می کند. در بیشتر موارد سنگ کیسه صفرا بدون علایم ظاهری است اماوقتی سنگ از کیسه صفرا خارج و وارد مجرای صفراوی شود، ایجاد انسداد، درد و قولنج می نماید. در صورت انسداد مجرای کیسه صفرا، التهاب کیسه صفرا به وجود می آید. همچنین در صورت انسداد مجرای اصلی صفراوی، رنگ مدفوع روشن و ادرار پر رنگ می شود و در صورت ادامه وضعیت، صفرا به عقب برگشته و موجب زردی و صدمه رسیدن به کبد می شود.

بیشتر سنگ ها از کلسترول، بیلی روبین و نمک های صفراوی تشکیل شده اند.سنگ های کیسه صفرا وقتی تشکیل می شوند که مایع ذخیره شده در کیسه صفرا تبدیل به شکل قطعاتی از مواد جامد (شبیه سنگ سخت شده) می گردد. در حالت طبیعی این مایع که صفرا نامیده می شود برای کمک به بدن جهت هضم چربی ها استفاده می شود.

بیماری های کیسه صفرا

اختلالات سیستم صفراوی هر ساله میلیون ها نفر را مبتلا می کند. تنها در ایالات متحده آمریکا سالانه 6 بیلیون دلار صرف درمان سنگ های صفراوی می شود. بیماری های شایع مجاری صفراوی عبارتند از سنگ کیسه صفرا،سنگ مجرای اصلی صفراوی یا کلدوك، التهاب کیسه صفرا (کله سیستیت) و سایر بیماری ها.

کله سیستیت حاد

عبارت است از التهاب حاد کیسه صفرا که در 90 درصد موارد علت آن سنگ صفرا است. موارد کله سیستیت حادبدون سنگ (آکالکالوس) بیشتر در بیماران با وضعیت وخیم ناشی از ترومای شدید، سوختگی، سپسیس، زایمان و غیره دیده می شود. کله سیستیت حاد معمولاً با انسداد دهانه کیسه صفرا و در نتیجه اتساع آن، تغییرات ایسکمیک و شیمیایی در جدار کیسه صفرا و در بعضی بیماران همراه با رشد باکتری در صفرا یا جدار آن ایجادمی شود.

علایم

از نظر بالینی، درد بیمار مانند کولیک صفراوی شروع می شود اما بیش از12-24ساعت طول می کشد و با تب،استفراغ، کاهش اشتها، حساسیت شدید موضعی و مشکل در حرکت کردن بیمار همراه می شود. در سونوگرافی،افزایش حجم و ضخامت جدار کیسه صفرا و تجمع مایع در اطراف آن دیده می شود.
در آزمایش خون، لکوسیتوز(12000-15000)با شیفت به چپ، افزایش خفیف آنزیم های کبدی و بیلی روبین خون (حداکثر4-5)و افزایش خفیف آمیلاز سرم دیده می شود. افزایش شدید در تست های آزمایشگاهی مذکور،نشانه عوارض شدیدتر مانند گانگرن کیسه صفرا (فساد یا گندیدن کیسه صفرا)، کلانژیت (عفونت مجاری صفراوی) و غیره است.

تشخیص

در حضور علایم بالینی ذکر شده، سونوگرافی با تأیید علایم سونوگرافیک بیماری، جهت تشخیص کافی است امادر موارد خاص و نادر،(HIDA SCANدقیق ترین تست تشخیصی کله سیستیت حاد) نیاز می شود.

درمان

در ابتدا باید درد و تهوع بیمار را تسکین داد. مایع درمانی و تجویز سرم نیز متناسب با وضعیت بیمار انجام می شود. آنتی بیوتیک های مختلفی مانند سفالوسپورین های نسل سوم یا نسل دوم همراه با مترونیدازول مناسب هستند که در بیماران حساس به پنی سیلین به جای سفالوسپورین ها، می توان از جنتامایسین استفاده کرد.

پس از اقدامات فوق، بیمار برای عمل جراحی آماده می شود که بهتر است در طی چند روز(1-4روز اول) انجام شود اما در شرایطی که وضعیت بیمار برای عمل جراحی مناست نیست و با تعویق عمل وضعیت بیمار قابل بهبود است، بهتر است عمل جراحی را به6-8هفته بعد موکول کرد. البته در بیمارانی که برای جراحی اورژانسی مناسب نیستند و به درمان طبی هم جواب نمی دهند باید بیمار تحت عمل جراحی کله سیستوستومی شود قرارگیرد که ترجیحاً از طریق پرکوتانئوس با هدایت سونوگرافی و یا با بی حسی موضعی و با برش کوچک در شکم انجام می شود .در بیماران با کله سیستیت گانگرنه و یا آمفیزماتو که به درمان طبی جواب نمی دهند به هر صورت و علیرغم ریسک بالا باید عمل جراحی کله سیستکتومی انجام شود.

ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید: