کیسه صفرا و مجاری صفراوی و بیماری های آن
کیسه صفرا و مجاری صفراوی و بیماری های آن
کیسه صفرا و مجاری صفراوی و بیماری های آن
فرمت: pdf تعداد صفحات:8
کیسه صفرا
کیسه صفرا در زیر لوب چهارم کبد و چسبیده به آن در طرف راست و بالای شکم قرار گرفته است. طول آن درحدود7-8سانتیمتر و حاوی80تا100سانتیمتر مکعب صفرا است. یک لوله باریک به نام مجرای سیستیک،کیسه صفرا را به مجرای اصلی کبد وصل می کند. صفرا که در کبد ساخته شده و در هضم غذا نقش مهمی به عهده دارد توسط مجرای اصلی صفرا یا کلدوك، وارد قسمت اول روده باریک می شود. کیسه صفرا یک مخزن ذخیره برای صفرا نیست. صفرا مرتباً در کبد ساخته می شود. پس از خوردن غذا، کیسه صفرا منقبض شده وصفرا را در داخل روده تخلیه می کند. این انقباض در اثر تحریک هورمونی توسط هورمون کله سیستوکینین است.
صفرا را در داخل روده تخلیه می کند. این انقباض در اثر تحریک هورمونی توسط هورمون کله سیستوکینین است.ترکیب اصلی صفرا را کلسترول، بیلی روبین و نمک های صفراوی تشکیل می دهند. بیلی روبین از آزاد شدن هموگلوبین در گلبول های قرمز منهدم شده بدست می آید. این ماده پس از انتقال به کبد از طریق صفرا دفع می شود. نمک های صفراوی که به وسیله سلول های کبدی از کلسترول ساخته می شوند برای هضم و جذب چربی ها، ویتامین های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری می باشند.
صفرا وارد مجاری صفراوی شده و در نهایت از طریق مجرای مشترك صفرا و پانکراس وارد دوازدهه می شود. در طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه (قسمت فوقانی روده باریک)، با تحریک هورمونی، صفرا وارد دوازدهه می شود.
صفرا حاوی کلسترول و مواد دیگر است، در صورتی که غلظت کلسترول در صفرا بالا برود و یا غلظت بعضی مواد دیگر در صفرا پایین بیاید، کلسترول ممکن است به صورت بلورهای جامد در آید و هسته اولیه یک سنگ صفراوی را تشکیل دهد. این هسته می تواند به تدریج در طول زمان بزرگ شود و به سنگ های درشتی تبدیل گردد ولی اغلب سنگ های صفراوی کوچکتر هستند (غالباً اندازه ارزن) که با این حال اشکالات بیشتری نیز حتی ایجاد می کنند.
افراد بسیاری دچار سنگ کیسه صفرا می شوند. تا مدت ها این سنگ ها مزاحمت هایی ایجاد می کنند و علایمی دارند که بیماران با ناراحتی های معده و روده اشتباه می کنند و نه تنها به درمان نمی پردازند،بلکه دارو و درمان های بی مورد نیز دریافت می کنند. در حالی که بیمار بی خبر است و یا تصور می کند که نیازی به درمان جراحی وجود ندارد، یکی از سنگ های موجود در کیسه صفرا ممکن است در حین انقباضات عادی آن به دهانه کیسه رانده شود و در مجرای کیسه گیر کند، این حالت سبب می شود کیسه صفرا برای تخلیه خودانقباضات شدیدتری پیدا کند که معمولاً بسیار دردناك است. این درد معمولاً در ناحیه بالا و راست شکم و بالای ناف احساس می شود و گاهی به پشت و یا شانه راست نیز سرایت می کند. در مواردی که درد شدید است ممکن است با تهوع و استفراغ همراه باشد. اگر انقباضات کیسه صفرا آرام شود سنگ ممکن است مجدداً به داخل آن افتاده و درد کاملاً از بین برود .چنین حملاتی معمولاً 20 دقیقه تا یک ساعت طول کشیده و قولنج صفراوی نامیده می شود.
این بیماری سالانه میلیون ها نفر را مبتلا می کند. در بیشتر موارد سنگ کیسه صفرا بدون علایم ظاهری است اماوقتی سنگ از کیسه صفرا خارج و وارد مجرای صفراوی شود، ایجاد انسداد، درد و قولنج می نماید. در صورت انسداد مجرای کیسه صفرا، التهاب کیسه صفرا به وجود می آید. همچنین در صورت انسداد مجرای اصلی صفراوی، رنگ مدفوع روشن و ادرار پر رنگ می شود و در صورت ادامه وضعیت، صفرا به عقب برگشته و موجب زردی و صدمه رسیدن به کبد می شود.
بیشتر سنگ ها از کلسترول، بیلی روبین و نمک های صفراوی تشکیل شده اند.سنگ های کیسه صفرا وقتی تشکیل می شوند که مایع ذخیره شده در کیسه صفرا تبدیل به شکل قطعاتی از مواد جامد (شبیه سنگ سخت شده) می گردد. در حالت طبیعی این مایع که صفرا نامیده می شود برای کمک به بدن جهت هضم چربی ها استفاده می شود.
بیماری های کیسه صفرا
اختلالات سیستم صفراوی هر ساله میلیون ها نفر را مبتلا می کند. تنها در ایالات متحده آمریکا سالانه 6 بیلیون دلار صرف درمان سنگ های صفراوی می شود. بیماری های شایع مجاری صفراوی عبارتند از سنگ کیسه صفرا،سنگ مجرای اصلی صفراوی یا کلدوك، التهاب کیسه صفرا (کله سیستیت) و سایر بیماری ها.
کله سیستیت حاد
عبارت است از التهاب حاد کیسه صفرا که در 90 درصد موارد علت آن سنگ صفرا است. موارد کله سیستیت حادبدون سنگ (آکالکالوس) بیشتر در بیماران با وضعیت وخیم ناشی از ترومای شدید، سوختگی، سپسیس، زایمان و غیره دیده می شود. کله سیستیت حاد معمولاً با انسداد دهانه کیسه صفرا و در نتیجه اتساع آن، تغییرات ایسکمیک و شیمیایی در جدار کیسه صفرا و در بعضی بیماران همراه با رشد باکتری در صفرا یا جدار آن ایجادمی شود.
علایم
از نظر بالینی، درد بیمار مانند کولیک صفراوی شروع می شود اما بیش از12-24ساعت طول می کشد و با تب،استفراغ، کاهش اشتها، حساسیت شدید موضعی و مشکل در حرکت کردن بیمار همراه می شود. در سونوگرافی،افزایش حجم و ضخامت جدار کیسه صفرا و تجمع مایع در اطراف آن دیده می شود.
در آزمایش خون، لکوسیتوز(12000-15000)با شیفت به چپ، افزایش خفیف آنزیم های کبدی و بیلی روبین خون (حداکثر4-5)و افزایش خفیف آمیلاز سرم دیده می شود. افزایش شدید در تست های آزمایشگاهی مذکور،نشانه عوارض شدیدتر مانند گانگرن کیسه صفرا (فساد یا گندیدن کیسه صفرا)، کلانژیت (عفونت مجاری صفراوی) و غیره است.
تشخیص
در حضور علایم بالینی ذکر شده، سونوگرافی با تأیید علایم سونوگرافیک بیماری، جهت تشخیص کافی است امادر موارد خاص و نادر،(HIDA SCANدقیق ترین تست تشخیصی کله سیستیت حاد) نیاز می شود.
درمان
در ابتدا باید درد و تهوع بیمار را تسکین داد. مایع درمانی و تجویز سرم نیز متناسب با وضعیت بیمار انجام می شود. آنتی بیوتیک های مختلفی مانند سفالوسپورین های نسل سوم یا نسل دوم همراه با مترونیدازول مناسب هستند که در بیماران حساس به پنی سیلین به جای سفالوسپورین ها، می توان از جنتامایسین استفاده کرد.
پس از اقدامات فوق، بیمار برای عمل جراحی آماده می شود که بهتر است در طی چند روز(1-4روز اول) انجام شود اما در شرایطی که وضعیت بیمار برای عمل جراحی مناست نیست و با تعویق عمل وضعیت بیمار قابل بهبود است، بهتر است عمل جراحی را به6-8هفته بعد موکول کرد. البته در بیمارانی که برای جراحی اورژانسی مناسب نیستند و به درمان طبی هم جواب نمی دهند باید بیمار تحت عمل جراحی کله سیستوستومی شود قرارگیرد که ترجیحاً از طریق پرکوتانئوس با هدایت سونوگرافی و یا با بی حسی موضعی و با برش کوچک در شکم انجام می شود .در بیماران با کله سیستیت گانگرنه و یا آمفیزماتو که به درمان طبی جواب نمی دهند به هر صورت و علیرغم ریسک بالا باید عمل جراحی کله سیستکتومی انجام شود.
ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...

