نازایی و عقیمی

نازایی و عقیمی

فرمت: pdf  تعداد صفحات:17

اهداف آموزشی

1. تعریف نازایی
2. تفکیک علل نازایی
3. شرح رویه های متداول تشخیص و درمان ناباروری

کلید واژه ها

*ناباروری اولیه

*ناباروری ثانویه

*نارسایی زودرس تخمدان

*سندرم تخمدان پلی کیستیک

*باروری آزمایشگاهی

*فرزندخواندگی

ناباروری

میزان بروز: این مشکل که قادر است کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد، در 15 تا 10 % زوج های سنین باروری در آمریکا وجود دارد.

نازایی عبارت است از عدم وقوع بارداری بعد از یک سال، علیرغم وجود کوییتوس های واژینال بدون پیشگیری.

میزان باروری به طور طبیعی در یک زوج سالم و جوان در هر سیکل تخمک گذاری تقریباً 20 % تا 25 % می باشد. احتمال بارداری بعداز یک سال رابطه جنسی بدون پیشگیری در 84 % زوج ها اتفاق می افتد. در مواردی که بعد از این زمان، بارداری اتفاق نیافتد؛ تقریباً 50 % از زوج ها به طور خودبخودی در ظرف 36 ماه بارور می شوند؛ در صورت عدم وقوع باروری ظرف این مدت، مداخله طبی اندیکاسیون می یابد. امروزه 85 % زوج های دریافت کننده ی درمان مناسب می توانند بچه دار شوند.

نازایی اولیه در صورت عدم وجود سابقه بارداری قبلی در یک خانم مصداق می یابد، در حالی که واژه ی نازایی ثانویه وقتی به کار میرود که زن در گذشته، سابقه ی حاملگی را داشته است. به عبارت دیگر ناباروری اولیه در مورد هر مرد یا زنی به کار میرود که قبلاً هرگز سابقه باروری نداشته است اما ناباروری ثانویه وقتی اطلاق میگردد که مرد یا زن موردنظر قبلاً حداقل سابقه یک بار باروری را داشته است.

میزان شیوع نازایی در جمعیت کلی نسبتاً ثابت است اما با بالارفتن سن، افزایش می یابد، لذا ممکن است ارزیابی مقدماتی بعد از6 ماه کوئیتوس بدون پیشگیری در زنان بالای 35 سال کمک کننده باشد. لازم به اشاره است که ناباروری فقط مشکل خانواده های هتروسکچوال نمی باشد. بلکه خانواده های هموسکچوال و تک والد در غرب نیز این مشکل را دارند.

واژه نقصان باروری در مواردی کاربرد دارد که زوج قادر به باروری است و بارداری اتفاق می افتد اما خانم قادر به تداوم حاملگی خود تا تولد یک نوزاد دارای قابلیت حیات در خارج از رحم نمی باشد. تشخیص نقصان باروی معمولاً بعد از وقوع دو بارسقط برای مددجو داده می شود.

*از آنجا که اکثر زوج ها پتانسیل باردار شدن را دارند اما برای باروری نیازمند کمک هستند می توان از واژه ی subfertility استفاده می شود.

اتیولوژی

عوامل مؤثر در باروری موفق:

• وجود سیستم تناسلی کامل و طبیعی و عملکرد طبیعی محور هیپوتالاموس– هیپوفیز– گنادی در هر دو جنسیت جهت وقوع باروری طبیعی الزامی می باشد. اگر چه اسپرم در سیستم تناسلی زن تا 48 ساعت زنده می ماند، اما احتمالاً قدرت بارورسازی فقط تعدادی از آنها برای بیشتر از 24 ساعت باقی می ماند. تخمک تا 24 ساعت بعد از تخمک گذاری قابلیت حیات دارد و زمان بارور شدن آن ممکن است بیشتر از 2 تا 1 ساعت نباشد.
• اولاسیون و آزاد شدن یک اووسیت با کفایت
• تولید اسپرم با کفایت
• مجاورت و لقاح اسپرم و تخمک با هم
• رشد و تکامل تخم
• انتقال کانسپتوس در داخل حفره رحمی
• لانه گزینی موفق در حفره اندومتر
• تکمیل رشد و تکامل زندگی داخل رحمی

*هرگونه اختلال در یک یا چند مرحله از مراحل فوق الذکر می تواند منجر به کاهش باروری یا ناباروری گردد.

علل ناباروری:

1. عوامل زنانه (65%)
2. عوامل مردانه (20%)
3. سایر عوامل یا ناشناخته (15%)

*تمایل زوج برای به تأخیر انداختن باروری تا سالیان بعدی عمر، یعنی هنگامی که قدرت باروری کاهش می یابد و شیوع بیماری هایی مثل آندومتریوز و اختلالات عملکرد تخمدان افزایش می یابد، به کاهش احتمال باروری کمک می نماید.

فاکتورهای مرتبط با ناباروری در زنان:

عوامل تخمدانی

• آنومالی های تکاملی
• عدم تخمک گذاری (اولیه)
  اختلال هورمونی در هیپوتالاموس یا هیپوفیز
  اختلال غده آدرنال مثل هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
• عدم تخمک گذاری (ثانویه)
  اختلال محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان ناشی از ابتلا به بیماری ها یا مصرف بعضی داروها مانندآمنوره بعد از قطع مصرفocp
  نارسایی زودرس تخمدان (POF)
• افزایش سطح پرولاکتین

لوله های رحمی، عوامل پریتونئال و رحم

• آنومالی های تکاملی
• کاهش حرکات لوله ای
• التهاب لوله
• چسبندگی لوله ها
• تومورهای آندومتر و میومتر
• سندرم آشرمن
• آندومتریوز
• سرویسیت مزمن
• ترشحات نامناسب سرویکس

عوامل دیگر

• کمبودهای تغذیه ای
• اختلال عملکرد تیرویید
• علت ناشناخته

عوامل مؤثر بر باروری مرد

اختلالات ساختمانی یا هورمونی

• بیضه های پایین نیامده
• هیپوسپادیاز
• واریکوسل
• صدمات انسدادی وازودفران یا اپیدیدیم
• میزان پایین تستوسترون
• کم کاری هیپوفیز
• اختلالات آندوکرین
• آسیب بیضه ناشی از اوریون
• انزال عقبرونده

عوامل دیگر

• عفونت های منتقل شونده از راه جنسی
• قرارگیری در معرض اشعه یا مواد سمی
• قرارگیری اسکروتوم در معرض دمای بالا
• کمبود های غذایی
• آنتی بادی ضداسپرم
• سوءمصرف مواد
  تغییراتی در اسپرم به دنبال استعمال دخانیات و مصرف بعضی مواد مثل هرویین و ماری جوانا.
  کاهش میل جنسی ناشی از مصرف هرویین، متادون، مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین و باربیتوارتها
  ناتوانی جنسی به علت مصرف الکل و داروهای پایین آورنده ی فشارخون.
• علت ناشناخته

در طبقه بندی دیگری میتوان علل ناباروری را در 5 دسته کلی تقسیم نمود.

1. بیولوژیک:
   سن
   ارث
2. عوامل شغلی/ محیطی:
   گرما
   شیمیایی
   اشعه
   توکسین های محیطی
3. سبک زندگی:
   دخانیات
   الکل
   مصرف دارو و مواد
   به تأخیر انداختن بارداری
   کم بودن تعداد کوییتوس ها یا کوئیتوس آلوده (STI)
   چاقی
4. فیزیکی
   عوامل زنانه:
   عوامل سرویکال
   عوامل رحمی
   عوامل لوله ای
   تخمدانی
   *آندومتریوز (در خانم هایی که حاملگی خود را تا سنین بعد از 31 سالگی به تأخیر می اندازند، شایعتر است).
   عوامل مردانه:
   تولید اسپرم
   انتقال اسپرم
   مشکلات انزال
   عوامل مرکب
   آنتی بادی های ضد اسپرم
   مشکلات مقاربتی
   *اتیولوژی ناباروری در مردان شامل موارد مادرزادی و اختلالات سیستمیک یا اکتسابی است که عبارتند از: بیماری محور ( 1% تا2%)بیماری بیضه ها ( 40 % تا 30 %)، مشکلات بعداز بیضه که باعث اختلال در انتقال اسپرم یا انزال می شوند ( 20 % تا 10 %) و علل نامعلوم (50% تا 60%)
5. علت ناشناخته

• عوامل مادرزادی در زنان به ندرت علت اختلال باروری می باشند. در صورت وجود ناهنجاری های ژنیتال خارجی جراحی ترمیمی ممکن است کارساز باشد؛ اما اگر ناهنجاری های داخلی موجود باشد پیش آگهی درمان بستگی به نوع ناهنجاری دارد. در صورت عدم تشکیل ساختمان های داخلی، امیدی به باروری نمی باشد. نتیجه ی ترمیم جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
• عدم اولاسیون اولیه غالباً در نوجوانان و عدم تخمک گذاری ثانویه عموماً در خانم های جوان دیده می شود و در هر دو نوع معمولاً اختلال عملکرد بخش هایی از محور هیپوتالاموس– هیپوفیز– گنادی دیده میشود.
• افزایش ترشح پرولاکتین ممکن است علت عدم تخمک گذاری و آمنوره باشد. تعدادی از داروها ترشح فاکتور مهارکننده ی پرولاکتین از هیپوتالاموس را مهار می کنند. استرس قادر است ترشح این مهارکننده را سرکوب نماید ودر نتیجه باعث افزایش ترشح پرولاکتین گردد. استرسورهای فیزیکی مثل جراحی، ضایعات یا صدمات جمجمه ای نیزممکن است همین پاسخ را در بدن باعث شوند. آدنوم هیپوفیز هم موجب هیپرپرولاکتینمی میگردد.
• سندرم تخمدان پلی کیستیک یک علت شایع اختلال عملکرد تخمدان است. چاقی، هیرسوتیسم، آمنوره،قاعدگی نامنظم و ناباروری در این سندرم دیده میشود. عدم تعادل در محور هیپوتالاموس– هیپوفیز– تخمدان منتج به افزایش استروژن، تستوسترون و LH میشود. همچنین بیماری قلبی عروقی، دیابت تیپ 2 و کارسینوم آندومترممکن است ایجاد گردد.
• علت شایع دیگر نازایی زنان با منشأ تخمدان، نارسایی زودرس تخمدان است. در این سندرم، خانم مبتلا علایم یائسگی را 51 سال یا زودتر از سن مورد انتظار یائسگی تجربه میکند. علت آن میتواند ژنتیک، خارج نمودن تخمدان ها از طریق جراحی، صدمه تخمدان ها ناشی از ویروس ها، شیمی درمانی یا اشعه باشد.

*اختلال عملکرد تخمدانی می تواند به صورت اولیگواولاسیون (اولاسیون غیرقابل پیش بینی) یا آناولاسیون (فقدان تخمک گذاری=anovulation )باشد.

*آمنوره ممکن است منجر به فقدان اولاسیون شود. علل مهم آمنوره مشتمل است بر بارداری، اختلال عملکردهیپوتالاموس (معمولاً مرتبط با استرس) و انسداد مجرای ژنیتال است.

*میزان بالای استرس مانند استرس روحی، ورزش شدید و اختلالات خوردن می تواند منجر به اختلال در عملکرد تخمدان شود.

بررسی و تشخیص

• اخذ تاریخچه: زوج باید از نظر ناباروری اولیه یا ثانویه مورد بررسی قرار گیرد. احترام و توجه به مذهب، فرهنگ و اطلاعات قومی و نژادی زوج الزامی است. زوج باید نسبت به علل و رویه های تشخیصی و درمانی ناباروری توجیه گردند. بررسی های طبی نیازمند 3 تا 4 ماه زمان می باشد.
• معاینه فیزیکی کاملی در زن و مرد بعد از اخذ یک تاریخچه دقیق و جامع، انجام می گیرد.

ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید: