بهورز و بیماری کم کاری مادرزادی تیرویید

بهورز و بیماری کم کاری مادرزادی تیرویید

فرمت: pdf  تعداد صفحات:31

مقدمه

كم كاری تيروئيد يكی از علل مهم قابل پيشگيری عقب ماندگی ذهنی در نوزادان است. در صورت وجود كم كاری تيروئيددر جنين، اختلالاتی در ارگانهای مهم از جمله سيستم عصبی مركزی و اسكلتی ايجاد می شود، اغلب نوزادان در بدو تولدكاملا طبيعی به نظر می رسند، تشخيص دير هنگام و با تأخير موجب عقب ماندگی ذهنی و اختلال در رشد و نمو نوزادمبتلا خواهد شد.

اپيدميولوژی بيماری در جهان و ايران:

بطور كلی ميزان بروز بيماری در جهان در هر 3000 تا 4000 تولد زنده برآورد شده است اين ميزان در كشورهای آسيايی در مقايسه با كشورهای اروپايی بيشتر است كه از علل اين اختلاف می توان به موارد زير اشاره نمود:

1. وجود هم خونی بيشتر، كه در افراد يك قوم با نژاد خاص وجود دارد.
2. كمبود يد درمنطقه كه شانس بروز كم كاری تيروئيد بخصوص نوع گذاری آن افزايش می دهد.
3. احتمال تغييرات خاص ژنتيكی در افراد ساكن آسيا بيشتر است.

با توجه به پژوهش های انجام شده در شهرهای اصفهان ، تهران و شيراز ميانگين بروز كم كاری تيروئيد در ايران ١در هر1000تولد زنده تخمين زده می شود.با انجام غربالگری به موقع نوزادان باعث شناسايی زود رس به كم كاری و در نتيجه درمان سريع و به موقع خواهد شد.

دلايل پيشگيری و غربالگری كم كاری تيروئيد نوزادی

1. ميزان بروز بيماری يك در سه هزار تا چهار هزار تولد می باشد كه حاكی از ميزان بروز بالای بيماری در جهان می باشد.
2. به دليل كم و غير اختصاصی بودن علائم و نشانه های كم كاری تيروئيد در اوايل دوران شيرخوارگي و نوزادی، در اغلب
   موارد تشخيص بيماری با تأخير صورت ميگيرد.
3. شناسايی و درمان با تأخير بيماری، با عوارض جبران ناپذير مغزی بويژه كاهش شديد ضريب هوشی در مبتلايان همراه است.
4. در صورت شناسايی و درمان به موقع بيماری كه در برنامه های غربالگری كاملا ممكن است، از عوارض بيماری پيشگيری بعمل می آيد.
5. آزمونهای غربالگری با درجه حساسيت و اختصاصی بودن بالا در دسترس می باشد(TSH_T4 ویاهردو)
6. درمان بيماری به راحتی امكان پذير است و نياز به اقدامات پرهزينه و بيمارستانی ندارد
7. درمان كم كاری تيروئيد در صورتی كه به موقع آغاز شود كاملا موثر است.

تيروئيد و كار غده تيروئيد

تيروئيد غده كوچكی است كه در جلوی گردن قرار دارد وظيفه اصلی غده تيروئيد توليد و ترشح هورمونی به نام تيروكسين در بدن ميباشد. اين هورمون نقش مهمی در سوخت و ساز سلولهای مختلف و رشد و نمو بدن دارد. اثرات هورمون دررشد و تكامل مغز بسيار مهم و ضروری می باشد در صورتی كه به هر دليل اين هورمون در بدن توليد نشود يا توليد آن كم باشد عوارض مختلفی در بدن بوجود می آورد كه در سنين مختلف اين عوارض متفاوت می باشند. گاهی توليد بيش از حدطبيعی هورمون نيز سبب مشكلات عديده می شود.

بيماری كم كاری تيروئيد و علائم مربوط به آن

به هر علتی هورمون تيروكسين در بدن نوزاد، كم باشد و يا عملكرد طبيعی نداشته باشد اين بيماری بوجود می آيد كه علايم آن در نوزادان مبتلا به شرح زير است:

تولد بعد از هفته 42 حاملگی، يرقان (زردی) طول كشيده، ادم در نوزادان، مك زدن ضعيف، شير نخوردن به مقدار كافی كاهش درجه حرارت بدن، كبودی در انگشتان دست و پا، مشكلات تنفسی، وزن نگرفتن، كاهش دفعات دفع مدفوع،يبوست، زبان بزرگ و صدای گريه خشن. اين علايم در هفته اول تولد قابل تشخيص می باشد.

عوارض كم كاری تيروئيد

رشد و تكامل مغز تا حدود 3 سالگی ادامه دارد، به همين دليل كم كاری تيروئيد باعث عوارض جبران ناپذيری بر رشد وتكامل مغز و اعصاب مركزی نوزاد ميشود. رشد طولی و قد نوزاد نيز تحت تأثير اين بيماری قرار گرفته و كند می شودبنابراين اين بيماری با عوارضی نظير عقب ماندگی ذهنی، كوتاهی قد و كاهش شنوايی همراه است، غربالگری نوزادان درسنين 3 تا 5 روز بعد از تولد از اهميت بسيار زيادی برخوردار می باشد.

برای جلوگيری از بروز عوارض بيماری در نوزادان، تشخيص به موقع در همان روزهای اول زندگی و درمان در اسرع وقت باقرص لووتيروكسين می باشد كه بر اساس تجويز پزشك در شير مادر و يا آب حل شده و به نوزاد خورانده شود.

شرح وظايف بهورز در برنامه كم كاری تيروئيد

1. شناسايی و آموزش زنان باردار در مورد بيماری كم كاری تيروئيد و عوارض آن و تأكيد بر لزوم انجام غربالگری نوزاد درسنين 3 تا 5 روز بعد از تولد.
2. آموزش عموم مردم درباره بيماری و عوارض آن
3. غربالگری نوزادان در روز 3 تا 5 بعد از تولد شامل: تكميل فرم اطلاعات كاغذ فيلتر(فرم شماره 1) نمونه گيری از پاشنه پا، خشك كردن نمونه اخذ شده در دمای اتاق به مدت 3 ساعت و گذاشتن آن در پاكت مخصوص و ارسال آن در اسرع وقت به آزمايشگاه مركز بهداشت.
4. پيگيری جهت تحويل به موقع جوابهای آزمايش از طريق كاردان منطقه
5. فراخان، ارجاع و پيگيری نوزادان مشكوك(TSHمساوی يا بيشتر از5 تا mv/l 9/9 به شرط آنكه سن نوزاد هنگام نمونه گيری مجدد 10 روز و بيشتر باشد و چنانچه نتيجه آزمايش اوليه mv/l 10 و بيشتر بود ارجاع فوری صورت پذيرد).
6. ثبت نتيجه آزمايشTSHدر فرم كودك سالم در پرونده خانوار
7. ثبت و گزارش اطلاعات (فرم آمار ماهيانه)

دستورالعمل تهيه نمونه از پاشنه پای نوزاد: قدم به قدم

هدف از اين غربالگری، شناخت بيماری كم كاری تيروئيد و جلوگيری از بروز عقب ماندگی ذهني در نوزادان است بنابراين:

_ از همه نوزادانی كه زنده متولد شده اند، بدون توجه به زمان ترخيص از زايشگاه بايد نمونه گيری انجام شود.

= مهمترين نكته در نمونه گيری زمان و استفاده صحيح از كاغذ فيلتر است.

_ زمان بندی در برنامه غربالگری و صحت عمل خونگيری خيلی مهم است.

نكته: 1_ اگر سن نوزاد در هنگام نمونه گيری« 3-7 روزه »باشد و جهت نمونه گيری به مراكز نمونه گيری هيپوتيروئيدی مراجعه نمايد و جواب آزمايش اولين فيلتر پيپر آن TSHبین 9/9_5 باشد برابر دستورالعمل لازم است 48 ساعت پس ازرؤيت اولين جواب(15_10روزگی نوزاد)برای نمونه گيری مجدد از پاشنه پا نوزاد فراخوان شده و فيلتر پيپر دوم تهيه وبه آزمايشگاه رفرانس استان ارسال گردد. چنان چه جواب نمونه دوم 5>TSH باشد نوزاد سالم بوده و نياز به پيگيری ندارد. اما اگرTSH فيلتر پيپر دوم مساوی و يا بيشتر از 5 باشد جهت آزمايشات تكميلی و سرمی به آزمايشگاه همكار يامنتخب شهرستان ارجاع گردد.

ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید: