آشنايی با آزمايشگاه روتين بانك خون

آشنايی با آزمايشگاه روتين بانك خون

فرمت: pdf  تعداد صفحات:25

مقدمه:

برای يك بازديد كننده بانك خون در وهله اول ممكن است يك مكان گيج كننده و وحشتناك به نظر برسد. فضای تحت فشار، وسايل و تجهيزات و واژگان ناآشنا وبيگانه ممكن است حتی افراد با دانشی در حد تئوری در زمينه علم ايمنوهماتولوژی رادچار احساس بيگانگی نمايد. تمامی بانك های خون خصوصيات مشتركی دارند كه می تواند به عنوان نقطه عطفی به كار گرفته شود.يكسری اقدامات ممكن است دربانك خونهای متفاوت مختلف باشد كه اين تفاوت ها بازتابی از باركاری، خدمات ارائه شده و جمعيت بيماران است. اما تمامی تمهيدات و دستورالعمل های مربوطه توسط انجمن غذا و داروی امريكا ۱در بخش تنظيمات فدرال و توسط انجمن بانك خون امريكا(AABB)۲مطابق با استانداردهای سرويس های انتقال خون و بانك خون و نيزتوسط تداركات آزمايشگاه های بهبود بالينی كه از سال۱۹۸۸شروع به كار نموده(CLIA,88)۳بنيانگذاری شده است.

هدف از اين مجموعه گردش در يك بانك خون اصلی و داخل قسمت های مختلف اين تشكيلات و آگاهی از اقداماتی است كه در آنجا انجام می پذيرد.قصد ماكمك به خواننده برای فهم بهتر اين مطلب است كه چگونه تئوری های آموخته شده بطور عملی در آزمايشگاه به منظور دستيابی به هدف والای مراقبت از بيمار با كيفيت بالا و تلاش برای ترانسفوزيون بی خطر، به كار گرفته می شود.

سازماندهی:

برای سهولت در بحث،فرض می كنيم كه يك بانك خون به بخش های مشخصی تقسيم می شود كه هر بخش هدف و عملكرد خاصي دارد.

جدول۱) بخش ها و عملكردهای گوناگون يك بانك خون

آماده سازی و ذخيره فرآورده:

• جدا سازی و تجزيه خون كامل به گلبول قرمر متراكم،پلاسما،پلاكت وكرايوپرسيپيتيت
• ذخيره فرآورده در دمای مناسب
• اقدامات آفرزيس

فرآوری خون اهداكننده:

-خون اهداكننده از نظر موارد زير آزمايش می شود:

• Rh و ABO
• غربالگری آنتی بادی
• تست سرولوژيك سيفليس
• ALT
• غربالگری ويروسهای قابل انتقال از راه ترانسفوزيون

آزمايشگاه اصلی:

-نمونه های خون بيمار از نظر موارد زير آزمايش می شوند:

• Rh و ABO
• غربالگری آنتی بادی
• كراس مچ
• DAT
• ارزيابي قبل از تولد
• ارزيابی بعد از زايمان
• مطالعات خون بندناف

-ارسال فرآورده ها

آزمايشگاه رفرانس

حل مشكلاتی مثل:

• اختلافات موجود از نظرRh و ABO
• مثبت DAT
• اتوآنتی بادی های گرم
• شناسايی آنتی بادی
• اتوآنتی بادی های سرد
• واكنشهای انتقال خون

اما در واقع ،به جز بيمارستان های بزرگ، اين بخش ها از لحاظ فيزيكی مجزا نبوده و بين آنها هم پوشانی وجود دارد.اين نواحی عبارتند از:

1. تهيه و ذخيره فرآورده: در اين ناحيه، واحدهای خون كامل به فرآورده های گوناگون جدا شده و در شرايطی كه بقای بهينه آنها را تضمين نمايد نگهداری می شوند.
2. فرآوری خون اهدا شده:در اينجا، آزمايشاتی كه برای تأييد كفايت يك فرآورده خونی جهت تزريق لازم است،انجام می گيرد.
3. آزمايشگاه اصلی: اين بخش قلب بانك خون است. در اينجا نمونه خون بيماران دريافت شده، مورد آزمايش قرار می گيرد و خون و فرآورده های خونی جهت تزريق، آماده و ارسال می شوند.
4. آزمايشگاه رفرانس: هرگونه تفاوت در نتايج آزمايشات در اينجا برطرف می شود.

تهيه و ذخيره فرآورده:

بر مبنای نياز،بيمارستان ها می توانند جمع آوری و فرآوری فرآورده های خونی راخود بر عهده بگيرند يا اينكه فقط فرآورده های خونی جمع آوری و فرآوری شده را به صورت آماده دريافت كنند.

هر يك از اين دو روش دريافت خون بدين معنی است كه بار حصول فرآورده های خونی بر عهده پرسنل بانك خون و بر اساس ميزان تقاضای محصولات می باشد.

بانك خون با امكانات جمع آوری خون:

بانك هايی كه واحدهای خون كامل را خودشان جمع آوری می كنند، می توانندمحصولات خونی را از طريق جداسازی آن به فرآورده های مختلف نظير گلبول قرمزمتراكم ۱،پلاسما،پلاكت و كرايوپرسيپيتيت مورد استفاده قرار دهند.

برای به حداكثر رساندن تعداد فرآورده های مشتق از يك واحد خون، فرآوری بايستی ظرف۶تا۸ساعت اول بعد از جمع آوری صورت گيرد كه البته به نوع ماده ضد انعقاد استفاده شده بستگی دارد.در اين دوره زمانی می توان خون را با استفاده ازسانتريفوژهای بزرگ زمينی دارای كنترل دما ابتدا برای توليد،گلبول های قرمز را ازپلاسما جدا می كند.در نتيجه گلبول قرمز متراكم و پلاسمای تازه توليد می شود.

سپس پلاسمای تازه به سرعت منجمد شده بدين ترتيب پلاسمای تازه منجمد بدست می آيد و اگر واحد خون در طی اين روند در دمای اتاق نگه داشته شود،می توان ازپلاسمای تازه تهيه شده تحت سانتريفوژ و با سرعت مناسب در مدت زمان معين،پلاكت را نيز استخراج نمود. به علاوه طی يك فرآيند گرم كردن كنترل شده، پلاسمای منجمد را می توان برای توليد كرايوپرسيپتيت به كار برد.بعضی فرآورده های خونی را می توان از طريق روشی به نام آفرزيس به دست آورد.در آفرزيس،خون يك اهداكننده به شيوه ای استريل از طريق يك لوله متصل به ماشين خودكار عبور كرده و فرآورده دلخواه (نظير پلاكت، پلاسما يا گلبول سفيد)برداشته می شود.

سپس باقيمانده خون از طريق يكسری ديگر از لوله های متصل به ماشين به اهداكننده بازگردانده می شود.بعضی فرآورده های بخصوص با غلظت بالا را می توان به اين طريق با حداقل حذف درسلول های قرمز به دست آورد.

بانك خون بدون امكانات جمع آوری:

بانك های خونی كه برای تأمين خون مورد نياز به منبع خارجی وابسته است تقريبا هميشه فرآورده خونی مورد نظر را به صورت آماده دريافت می كند. هر چندگاهی وضعيت هايی ايجاد می شود كه ضرورت می يابد بعضی فرآورده ها تغيير شكل يابند. (جدول ۲)مثلا يك واحد خون كامل ممكن است برای تبديل به گلبول قرمزمتراكم مورد نياز باشد.

جدول ۲) تغييراتی كه بانك های خون بدون امكانات جمع آوری بر روی فرآورده های خونی گوناگون انجام می دهند.

خون كامل←گلبول قرمز متراكم

گلبول قرمز متراكم←گلبول قرمز شسته شده

پلاكت های راندوم←پلاكت پولد شده

واحدهای كرايو پرسيپيتيت←ذوب كردن←كرايوپولد شده

گلبول قرمز منجمد←ذوب كردن←گلبول قرمز دی گليسروليزه

اين فرآيند بسيار ساده است. به طوری كه يك واحد خون كامل را ثابت نگه می دارند بدون اينكه آنرا تكان بدهند. بدين ترتيب گلبول های قرمز ته نشين شده و پلاسما در سطح فوقانی باقی می ماند، سپس پلاسما را از آن جدا كرده و در كيسه ديگر وارد می كنند. در مواقعی كه زمان برای ما حائز اهميت است می توان اين عمل رابا دستگاه سانتريفوژ آن چنانكه قبلا توصيف شد،تسريع كرد.

در بعضی شرايط گلبول قرمز شسته شده ممكن است فرآورده انتخابی برای ترانسفوزيون باشد.شوينده های سلولی خودكار برای آماده كردن اين فرآورده مورد استفاده قرار می گيرند.يك واحد خون وارد كيسه يكبار مصرف كه لوله ای متصل به محلول سالين نرمال دارد،می شود. بخشی از اين سالين به كاسه افزوده شده،سلول ها و سالين مخلوط می شوند و سپس مخلوط حاصل سانتريفوژ شده و بخش شناور ازطريق لوله های دفع قسمت زائد حذف می شود. در اين روش چند بار شستشو ممكن است صورت بگيرد.

فرآورده های خونی نظير پلاكت كنسانتره و كرايوپرسيپيتيت را می توان به صورت واحدهای جداگانه دريافت نمود. اما اگر قبل از تزريق پولد شوند راحت تر تجويز می شوند.

ادامه مطلب رابادانلود فایل پیوستی مشاهده کنید: